Czym jest DMM
Dynamiczno-Rozwojowy Model Przywiązania i Adaptacji (DMM)
Teoria więzi w ujęciu Dynamiczno-Rozwojowego Modelu Przywiązania i Adaptacji (DMM) rozwija klasyczne ujęcie teorii więzi Johna Bowlby’ego i Mary Ainsworth.
DMM powstał dzięki pracy Dr Patricii Crittenden, która pracowała z rodzinami i osobami indywidualnymi wywodzącymi się z bardzo zagrożonych środowisk, zmagających się z ubóstwem, przemocą, uzależnieniami i innymi zagrożeniami. Dr Crittenden poszerzyła myślenie Bowlby’ego dotyczące separacji i utraty, o wszelkiego innego rodzaju niebezpieczeństwa – fizyczne, emocjonalne, czy seksualne.
Filary teorii DMM (na podstawie Crittenden, P.M i Dallos, R., 2012):
1. DMM i zagrożenia
Według DMM ochrona self oraz potomostwa jest biologiczną koniecznością i głównym celem naszego psychologicznego oraz fizycznego funkcjonowania. DMM ujmuje adaptacje w kontekście interpersonalnym oraz wprowadza seksualność do teorii więzi.
2. Więź jest interaktywna oraz dynamiczna
DMM powraca do systemowych korzeni teorii Bowlby’ego oraz skupia się na współzależnym funkcjonowania diad (np. opiekun-niemowlę) tak jak Ainsworth, odżegnując się tym samym od postrzegania więzi jako statycznej cechy osobowości. “Więź” w ujęciu DMM zawsze określa relację, odwołuje się do współzależnego funkcjonowania oraz podlega nieustannym, dynamicznym zmianom.
3. DMM rozszerza wachlarz strategii ochronnych
DMM oferuje różne strategie ochrony przed zagrożeniem w zależności od etapu rozwoju człowieka. DMM podkreśla neurologiczne i fizyczne etapy rozwoju dzieci, które umożliwiają konstruowanie coraz bardziej kompleksowych strategii ochronnych.
4. Sposoby przetwarzania informacji a strategie przywiązaniowe
Różne sposoby przetwarzania informacji stanowią podszewkę strategii przywiązaniowych. W DMM rozróżniamy trzy główne rodzaje informacji – sygnały płynące z ciała, informacje afektywne oraz kognitywne. Na ich podstawie wybieramy odpowiedni sposób adaptacji do zagrożenia, aby ochronić siebie lub potomstwo.
Różnice w przetwarzaniu informacji w połączeniu ze strategiami ABC Mary Ainsworth generują psychologiczny model behawioralnej części strategii przywiązaniowych. Strategie typu A są bardziej „kognitywne”, ponieważ polegają bardziej na informacjach poznawczych, niż na negatywnych odczuciach czy sygnałach z ciała, aby organizować zachowanie. Typ C strategicznie organizuje zachowanie na podstawie aktualnych stanów uczuciowych (informacji afektywnych). Typ B wiąże się z elastycznością w możliwości wyboru między treściami kognitywnymi a afektem.
5. Zniekształcenia i dyspozycjne reprezentacje
Każdy rodzaj informacji może zostać zniekształcony przez nasz wypracowany sposób przetwarzania informacji. Na przykład możemy pomijać informacje z ciała: „Nie, nic nie czułem”; kognitywne: „Nie pamiętam”, „Nie wiem”; lub afektywne: „Bolało moją matkę, gdy zobaczyła, że krwawię”). Możemy stosować wyolbrzymienia (zawsze, nigdy, bardzo, bardzo itp.) lub minimalizować (trochę, nie bardzo itp.). Każdy rodzaj informacji może również zostać zfałszowany. Wszystkie te sposoby przetwarzania oraz zniekształcania informacji będą motywować (dyspozycjonować) różne rodzaje zachowania. Dyspozycyjne reprezentacje to termin wykorzystywany w DMM za Bowlby’m i stanowi o jednostkach informacji, które motywują nasze działania.
6. Rozwój a zniekształcenia
Niemowlęta i małe dzieci potrafią wykonać tylko najproste pominięcia niektórych informacji. W miarę rozwoju jesteśmy w stanie dokonywać coraz to bardziej złożonych zniekształceń lub falsyfikacji.
7. Zagrożenia, przetwarzanie informacji a strategie
Nauka płynąca z doświadczeń, które są zagrażające może być ograniczona i wybiórcza, co oznacza ryzyko zniekształceń informacji. To, czego się nauczyliśmy w niebezpieczeństwie, jest traktowane priorytetowo w naszym systemie przetwarzania informacji i jest trudne do porzucenia. “W związku z tym, gdy dzieci nie są wystarczająco chronione, uczą się o niebezpieczeństwie, ale uczą się w ramach ograniczeń swojego etapu rozwoju.”
8. Narzędzia klasyfikujące strategie przywiązaniowe
Jedną z mocnych stron teorii przywiązania jest to, że jej główne konstrukty zostały zoperacjonalizowane w narzędziach do oceny strategii przywiązaniowych. Co ważne, mają one charakter rozwojowy (różnymi narzędziami w zależności od wieku osoby badanej), są oparte na uważnej obserwacji (a nie tylko na informacjach zgłaszanych przez osobę badaną). Poprzez regulowane wprowadzanie elementów zagrożenia, wywołują strategie przywiązaniowe, które następnie sa poddawane rzetelnej obserwacji i opisowi.